Postępowanie w sprawach nieletnich / Jakie mam prawa przed sądem dla nieletnich?
Bez względu na to czy jesteś rodzicem dziecka, które ma sprawę przed sądem dla nieletnich, czy też jesteś nieletnim i toczy się wobec Ciebie postępowania, warto wiedzieć jakie prawa przysługują Ci jako stronie postępowania.
Jako rodzic jesteś stroną postępowania (art. 30 upn).
Zgodnie z art. 30 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, stronami postępowania są:
- nieletni;
- rodzice lub opiekun nieletniego;
- prokurator.
Ustawa przyznaje rodzicom i opiekunowi nieletniego status strony, niezależnej od dziecka. Tym samym mogą oni działać we własnym imieniu jako samodzielny podmiot postępowania. Jednak jeżeli dziecko nie ukończyło nie ukończył 13 lat, nadal spełniają oni rolę przedstawicieli procesowych.
Pamiętaj! Tobie oraz Twojemu dziecku jako stronom postępowania przysługuje wiele uprawnień, z których możecie i powinniście korzystać!
Nieletni po ukończeniu 13 roku życia ma prawo samodzielnie działać w postępowaniu.
Nieletni od 13. roku życia ma pełną zdolność do czynności procesowych (art. 573 kpc), tym samym może samodzielnie w toku postępowania dokonywać wszelkich czynności procesowych, a sąd ma obowiązek doręczać mu się orzeczenia, zarządzenia, zawiadomienia i odpisy pism.
Uwaga! Dziecko po ukończeniu 13 roku życia jest samodzielną stroną postępowania i powinny mu być doręczane orzeczenia, zarządzenia, zawiadomienia i odpisy pism niezależnie od doręczeń dokonywanych rodzicom.
Nieletni ma prawo korzystać z pomocy obrońcy.
W postępowaniu wyjaśniającym oraz postępowaniu opiekuńczo-wychowawczym nieletni może mieć obrońcę (art. 36 par. 1 oraz art. 44 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich) - jest to jego uprawnienie i chociaż często warto, to nie ma obowiązku z niego korzystać.
W sytuacji gdy interesy nieletniego są sprzeczne z interesami jego rodziców lub opiekuna, został umieszczony w schronisku dla nieletnich, albo w postępowaniu poprawczym udział obrońcy jest obowiązkowy i bez jego udziału sprawa w ogóle nie może się toczyć (tzw. obrona obligatoryjna).
Masz prawo zaskarżyć postanowienia naruszające Twoje prawa! (art. 38 upn)
Powyższe uprawnienie wynika z art. 38 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
Masz prawo zapoznać się z aktami postępowania.
Zgodnie z art. 36 par. 2 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich jako strona postępowania masz prawo przeglądać akta sprawy i robić z nich odpisy, każdorazowo musisz jednak uzyskać na to zgodę sędziego rodzinnego. Odmowa wglądu do akt sprawy następuje w formie zarządzenia, na które służy zażalenie do sądu rodzinnego.
Możesz i powinieneś składać wnioski dowodowe (!).
Nieletni powinien być przesłuchiwany w obecności rodziców, opiekuna albo obrońcy.
Jeżeli zapewnienie ich obecności byłoby w danym wypadku niemożliwe, należy wezwać nauczyciela, przedstawiciela powiatowego centrum pomocy rodzinie lub przedstawiciela organizacji społecznej, do której zadań statutowych należy oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub wspomaganie procesu ich resocjalizacji(art. 39 upn).
Sąd ma obowiązek zawiadomić Cię o terminie rozprawy.
Wynika to z art. 51 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Jednak Twoje niestawiennictwo nie tamuje rozpoznania sprawy, pod warunkiem, że było dokonane prawidłowo.
Rozprawa powinna odbywać się z wyłączeniem jawności.
Zgodnie z art. 53 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich jawność rozprawy może być uzasadniona jedynie względami wychowawczymi.
Nieletni może robić uwagi i składać wyjaśnienia co do każdego dowodu przeprowadzanego w jego obecności oraz zadawać pytania, osobom przesłuchiwanym na rozprawie.